Cây xuyến chi chữa tiểu đường có tốt không?

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Bác sĩ CKII Bùi Hồng Thanh.

Cây xuyến chi là một loài cây cỏ dại xuất hiện ở những nơi ven đường hoặc những vùng đất trống. Xuyến chi ngoài dùng để chế biến thành các món rau ăn thì loại cây này còn được sử dụng để chữa bệnh tiểu đường rất phổ biến. Vậy cây xuyến chi chữa tiểu đường có tốt không, cách sử dụng như thế nào cho hiệu quả? Mời bạn đọc hãy cùng Nutricare Pharma tìm hiểu cụ thể về bài thuốc này dưới đây!

>> Xem thêm: Sữa dành cho bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường và những nguy cơ gây hại cho sức khỏe

Bệnh tiểu đường là một loại bệnh rối loạn về chuyển hóa không đồng nhất gây ảnh hưởng đến cơ chế sử dụng lượng đường trong máu. Nguyên nhân gây ra tiểu đường chính là lượng Glucose trong máu tăng cao do khiếm khuyết về insulin. Lượng Insulin trong máu có thể bị thiếu hụt hoặc cơ thể kháng lại Insulin hoặc có thể cơ thể gặp cả 2 trường hợp này. 

Nếu lượng Glucose trong máu tăng cao trong thời gian dài sẽ gây nên những rối loạn về chuyển hóa carbohydrate, protide, lipid và ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều cơ quan chức năng khác, đặc biệt là tim, thận, mắt, thần kinh và các mạch máu.

Cây xuyến chi chữa tiểu đường

Bệnh tiểu đường gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến rất nhiều cơ quan chức năng trong cơ thể

Đái tháo đường được phân thành 3 loại theo các mức độ ảnh hưởng nghiêm trọng khác nhau: 

  • Tiểu đường type 1: là do phá hủy tế bào beta tụy, dẫn đến thiếu insulin.

  • Tiểu đường type 2: Do các tế bào trong cơ thể kháng lại tác dụng của insuline, vì vậy tụy sẽ tăng tiết insuline để bù trừ cho tình trạng đề kháng đó, dẫn đến tế bào beta suy giảm chức năng dần dần theo thời gian.

  • Tiểu đường thai kỳ: Trong thời kỳ mang thai, nhau thai tiết ra các hormone giúp thai nhi phát triển. Một vài hormone trong số này khiến cơ thể thai phụ khó sản xuất hoặc sử dụng insulin hơn. Trong trường hợp tuyến tụy không thể tạo ra đủ insulin, lượng đường trong máu thai phụ sẽ tăng lên, gây ra bệnh đái tháo đường thai kỳ.

Cây xuyến chi chữa bệnh tiểu đường có đặc điểm gì?

Cây xuyến chi hay còn gọi là cây đơn buốt, đơn kim, cây cúc áo, quỷ châm thảo, song nha lông, là loại cây gắn liền với tuổi thơ của rất nhiều người. Ngoài ra cây xuyến chi còn có tên khoa học là Bidens Pilosa, là loại cây thân thảo, hoa thuộc chi Bidens, học Cúc. 

Đặc điểm của cây xuyến chi

Đặc điểm để nhận dạng loại cây này rất dễ, thường mọc thành bụi ở các ven đường, bãi đất trống, có kích thước cao khoảng 1m cho đến hơn 1m. Các loại lá đơn, lá mọc đối sẽ có cuống dài, còn lá chét có hình mác, cuống ngắn, phần đáy hơi tròn, mép lá có hình răng cưa, thân hơi có lông hoặc không. 

Cây xuyến chi thường có cành rậm mọc theo nhóm, cụm hoa tựa hình đầu, có gai, màu vàng, thường mọc đơn độc hoặc nhiều hơn ở những nách lá hoặc đầu cành.

Cây xuyến chi chữa tiểu đường

Cây xuyến chi có hoa màu trắng, nhụy vàng thường mọc thành bụi ở ven đường

Hoa xuyến chi có 3 hoặc 5 cánh, có màu trắng, bên trong là nhụy vàng. Sau một thời gian hoa nở nhụy hoa sẽ trở thành hạt, có hình quả bế, đầu hạt có gai. Những gai này có thể nhân giống khi có gió thổi đến những nơi có điều kiện thuận lợi sẽ phát triển thành các cây non.

Nguồn gốc của cây Xuyến Chi

Cây xuyến chi được cho là có nguồn gốc từ Ấn Độ và xuất hiện ở nhiều quốc gia Châu Âu và Châu Phi. Ở Việt Nam loài cây này cũng rất dễ tìm thấy, được cho là loại cây mọc dại bên đường, xuất hiện ở tất cả các vùng miền nước ta từ Bắc Bộ, Trung Bộ cho đến Nam Bộ.

Cách thu hái và sơ chế cây Xuyến Chi để làm thuốc

Cây Xuyến Chi có thể chữa được rất nhiều loại bệnh, do vậy được ứng dụng nhiều trong y học. Để có được một cây Xuyến Chi có hàm lượng dược chất cao nhất nên thu hái loại cây này vào giữa mùa hoa tháng 4 và tháng 9 hàng năm. 

Hầu hết toàn bộ thân cây đều có thể sử dụng được để làm thuốc, trừ rễ. Vì vậy khi thu hái nên cắt lấy toàn bộ thân cây sau đó đem rửa sạch phơi khô hoặc có thể sử dụng trực tiếp cây tươi để làm thuốc. Nếu muốn phơi khô để dùng dần nên bảo quản ở trong các túi kín khí, khô ráo, thoáng mát để tránh ẩm mốc.

Cây xuyến chi chữa tiểu đường

Nên thu hoạch Xuyến Chi vào tháng 4 và tháng 9 để hàm lượng dược chất được cao nhất

Các thành phần có trong cây Xuyến Chi

Cây Xuyến Chi được biết là loại cây có vị đắng, nhạt, hơi cay, tính mát, có tác dụng rất tốt trong việc giải độc cơ thể, thanh nhiệt và sát trùng các vết thương, chống viêm rất tốt. Đặc biệt loại cây này có hiệu quả đối với bệnh tiểu đường. 

Trong cây Xuyến Chi có rất nhiều thành phần hóa học bao gồm: Nước 9,8%, Acetone 2,8%, Methanol 8,6%, Magie 2,3%, Crom 1,2%, Canxi 1,1%, Kẽm 0,03%, Sắt 0,02%, Mangan 2,2%, Photpho 1,6%. 

Theo nghiên cứu, các hoạt chất sinh học của Xuyến Chi có tác dụng rõ rệt đối với bệnh tiểu đường. Do đó các nhà khoa học đã phân lập được các hoạt chất 3 polyynes bao gồm: 

  • 3-β-D-glucopyranosyl-1-hydroxy-6(E)-tetradecene-8,10,12-triyne

  • 2-β-D-glucopyranosyloxy-1-hydroxy-5(E)-tetradecene-7,9,11-triyne

  • 2-β-D-glucopyranosyloxy-1-hydroxytrideca-5,7,9,11-tetrayne (cytopiloyne). 

Cây xuyến chi chữa tiểu đường

Các thành phần hoạt chất của cây Xuyến Chi chữa tiểu đường được nghiên cứu cho kết quả tối ưu

Dựa theo những thành phần hóa học có trong Xuyến Chi và những thí nghiệm bệnh tiểu đường ở trên động vật, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng Xuyến Chi có thể điều trị được các bệnh tiểu đường type1 và type2. Tại các nước Châu Á, Châu Phi và Châu Mỹ cây xuyến chi được sử dụng để phòng chống và điều trị bệnh tiểu đường.

Tham khảo thêm:

Vì sao cây Xuyến Chi có thể chữa được bệnh tiểu đường?

Những hoạt chất có trong Xuyến Chi được đánh giá rất cao là bài thuốc Nam có tác dụng điều trị bệnh tiểu đường type 1 và type 2.

Cơ chế trong điều trị tiểu đường type 1

Nghiên cứu đối với tiểu đường type 1 cho thấy thành phần butanol có trong Xuyến Chi có tác dụng ức chế sự tăng sinh tế bào T, Th2 và cytokines, đồng thời làm giảm tế bào Th1 và cytokines, phòng ngừa tiểu đường Type 1 ở chuột. 

Trong 3 polyne được phân lập thì thành phần Cytopiloyne có hoạt tính chống lại tiểu đường type 1 mạnh nhất, hạn chế tăng đường huyết do sự ức chế của tăng sinh tế bào T, điều hòa miễn dịch.

Thành phần Cytopiloyne trong cây Xuyến Chi có tác dụng chống lại tiểu đường Type 1 mạnh nhất

Cơ chế trong điều trị tiểu đường type 2

Tiểu đường type 2 là bệnh chuyển hóa mạn tính, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm hơn. Dịch chiết ethanol trên ngọn xuyến chi có tác dụng làm giảm lượng đường trong máu ở trên chuột. Trong hỗn hợp chất C và B theo tỉ lệ 2:3 giúp làm giảm đáng kể nồng độ glucose trong máu do ức chế được  cơn đói. 

Các nhà nghiên cứu cũng đánh giá khá cao về khả năng kháng đường thông qua việc hạ đường huyết, tăng insulin trong máu, điều hòa việc dung nạp glucose, giảm tỷ lệ hemoglobin glycosyl hóa. Cơ chế làm hạ đường huyết của dịch chiết Xuyến Chi chính là kích thích tăng tiết dịch insulin và chống teo tế bào tuyến tụy.

Cây xuyến chi chữa tiểu đường

Với bệnh nhân tiểu đường Type 2 dịch chiết của ngọn Xuyến Chi làm giảm lượng Glucose trong máu đáng kể

Công dụng của cây xuyến chi trong điều trị tiểu đường từ góc nhìn khoa học

Cây xuyến chi (Bidens pilosa) đã được nghiên cứu là một thảo dược có tác dụng hỗ trợ điều trị tiểu đường nhờ vào các hợp chất như flavonoid và polyphenol – hai chất chống oxy hóa mạnh mẽ. Công dụng của cây xuyến chi trong hỗ trợ điều trị tiểu đường đã được ghi nhận qua nhiều nghiên cứu khoa học với các tác dụng nổi bật như sau:

  • Tăng cường độ nhạy insulin: Flavonoid trong cây xuyến chi có khả năng cải thiện độ nhạy insulin, giúp cơ thể điều hòa lượng đường trong máu hiệu quả hơn.
  • Ổn định đường huyết: Cây xuyến chi chứa polyphenol, chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do đường huyết cao và giảm thiểu biến chứng viêm.
  • Ức chế enzyme alpha-glucosidase: Hoạt chất trong cây xuyến chi ức chế enzyme alpha-glucosidase trong ruột non, làm chậm quá trình chuyển hóa carbohydrate thành đường, từ đó ngăn ngừa tình trạng tăng đường huyết đột ngột sau khi ăn.
  • Chống viêm và bảo vệ mạch máu: Cây xuyến chi có tác dụng chống viêm, giúp bảo vệ các mô, cơ quan và mạch máu khỏi các tổn thương do biến chứng tiểu đường gây ra, đặc biệt là các biến chứng liên quan đến tim mạch.

Cây xuyến chi có lợi cho người tiểu đường

>> Xem thêm:

Cách dùng cây Xuyến Chi để chữa bệnh tiểu đường

Cây Xuyến Chi được nhiều Quốc gia công nhận có tác dụng điều trị bệnh tiểu đường rất hiệu quả, được áp dụng để điều trị ở rất nhiều nơi. Dưới đây là bài thuốc tuy không chữa được hoàn toàn bệnh tiểu đường nhưng có tác dụng hỗ trợ điều trị làm thuyên giảm các triệu chứng của bệnh tiểu đường đáng kể. Cách dùng như sau: 

  • Chuẩn bị: 500 gram cây xuyến chi đã bỏ rễ và 2 lít nước.

  • Cho vào nồi đun sôi để uống mỗi ngày, nên uống 3 lần/ ngày sau một thời gian có thể thấy triệu chứng giảm đáng kể.

Một số lưu ý khi dùng cây Xuyến Chi chữa tiểu đường

Cây Xuyến Chi chứa thành phần rất lành tính, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên khi sử dụng cần lưu ý một số điều sau đây:

  • Trước khi sử dụng cây Xuyến Chi nên rửa sạch để loại bỏ bụi bẩm bám trên cây.

  • Nên kết hợp sử dụng cây Xuyến Chi chữa tiểu đường cùng với các loại thuốc điều trị tiểu đường để tăng hiệu quả điều trị tối đa.

  • Phụ nữ có thai nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của mẹ và thai nhi.

  • Cần có chế độ ăn hợp lý, hạn chế ăn các loại chất béo, các loại thực phẩm có đường để giảm lượng đường trong máu tăng cao và ổn định lượng đường huyết.

  • Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe, tăng cường sức đề kháng.

Cây xuyến chi chữa tiểu đường

Cây xuyến chi hỗ trợ điều trị tiểu đường khá hiệu quả

  • Dùng đúng liều lượng: Liều lượng cần thiết có thể thay đổi tùy theo người dùng. Thông thường, bạn nên bắt đầu với liều lượng nhỏ và tăng dần để theo dõi cách cơ thể phản ứng.
  • Thời điểm sử dụng: Hãy uống nước xuyến chi sau bữa ăn để tránh mất ngủ, do nước xuyến chi có thể gây kích thích.
  • Lưu ý tác dụng phụ: Mặc dù cây xuyến chi tự nhiên, nhưng vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, nôn mệt, chóng mặt hoặc tiêu chảy. Nếu bạn gặp phải bất kỳ tác dụng phụ nào, hãy ngừng sử dụng và liên hệ với bác sĩ.
  • Những tương tác với thuốc: Cây xuyến chi có thể tương tác với một số loại thuốc, bao gồm thuốc chống tiểu đường. Nếu bạn đang dùng thuốc, hãy thảo luận với bác sĩ trước khi sử dụng xuyến chi.
  • Thời gian sử dụng lâu dài: Việc sử dụng cây xuyến chi cho người tiểu đường nên được sử dụng liên tục trong thời gian dài để thấy hiệu quả.
  • Không thay thế thuốc: Cây xuyến chi không nên được dùng thay thế cho thuốc hoặc điều trị chính cho người tiểu đường. Chúng nên được xem như một phần của phác đồ quản lý tiểu đường, bao gồm cả chế độ ăn, tập luyện và dùng thuốc.

Trên đây là những thông tin mà Nutricare Pharma muốn chia sẻ đến bạn đọc về bài thuốc dân gian dùng Cây xuyến chi chữa tiểu đường. Hy vọng sau bài viết này, sẽ giúp những người bị bệnh tiểu đường nắm thêm được một bài thuốc hỗ trợ điều trị tiểu đường được hiệu quả hơn. Ngoài kết hợp các bài thuốc dân gian thì người bệnh có thể sử dụng thêm các loại dinh dưỡng y học hỗ trợ như Nutricare Cerna giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả và bổ sung đầy đủ dinh dưỡng thiết yếu cho người tiểu đường. 

Cây xuyến chi chữa tiểu đường có tốt không?

Nutricare Cerna: Giải pháp dinh dưỡng cho bệnh nhân tiểu đường, đã được chứng minh lâm sàng với chỉ số đường huyết thấp GI=32.5. MUA NGAY

Bên cạnh đó, mọi thắc mắc về dinh dưỡng cho bệnh tiểu đường vui lòng liên hệ hotline 1800 6742, fanpage: Nutricare Pharma để được tư vấn cụ thể. Hoặc đặt mua sản phẩm trực tiếp tại gian hàng chính hãng của Nutricare Pharma trên Shopee, Lazada, Tiki.

*Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.

BS BÙI HỒNG THANH 

Bác sĩ Chuyên khoa Bùi Hồng Thanh có 5 năm làm công tác dự phòng, 20 năm làm bác sĩ điều trị tại bệnh viện và 13 năm giảng dạy ở trường cao đẳng y khoa Hà Đông, Hà Nội.

Quá trình đào tạo

  • 2009: Bác sỹ CK II – Đại học Y Hà Nội
  • 2005: BSCK I – ĐHY Thái Nguyên
  • Chứng chỉ dược lâm sàng
  • Chứng chỉ Phương pháp giảng dạy lâm sàng
  • Chứng chỉ Sư phạm Y học cơ bản

Quá trình công tác

  • 2020 – nay : Chuyên gia tư vấn sức khỏe tại Công ty cổ phần Nutricare
  • 2009 – nay: Giảng viên chính trường cao đẳng Y tế Hà Đông – Hà Nội;
  • 1988 – 2009: Bác sỹ, Trưởng khoa điều trị Bệnh viện tỉnh Yên Bái;
  • 1983 – 1988. Bác sỹ, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Yên Bái